jueves. 28.03.2024

COSINAS DE LA NUESTRA SIERRA 1766-1776. Alchibu del lugal lu s´Oyus (IV)

É esti un segundu capítulu que rejundi enu que sos conté, unus diínas patrás, sobri el ehcuqui papelis nel Alchibu lu s´Oyus. De quandu el escrebanu, Manuel las´Eras, é nombráu recehtol la Rial Chancillería Vallaolí, paque acúa a lus´alchibus en cata infolmación, sobri cieltus ocumentus nesezarius p´esclarecerl el preitu acontinu contra lus nobris del lugal l´Acebu, por negalssi a pechal emponíus.

 

Escrebanu
Escrebanu

Assín mesmu polus dichus Franciscu dela Torri i Franciscu Alonsu Trebehu i Aru, esibióssimi otru cuadelnu que compónissi sieti fojas escrebías nun papé d´a veinti i la úrtima cun´iferentis filmas del repartimientu sisas i nuebus pechus. Dél resurta qu´en 15 d´abril del añu de 1766, lus señois don Juan Godinis de Paz, ijudalgu, Franciscu dela Torri, arcaldis, don Franciscu Alonsu Casillas, ijudalgu, Andrés Ernándis, Lorenzu Arroiu, regioris, Nicolás de Mora, procuraol síndicu, don Alonsu Godinis, ijudalgu, Bentura Alonsu, Poncianu Galbán i Diegu Periañis, veçinus d´esti lugal lu s´Oyus, pasarun a jacel el referíu repartimientu de sisas i nuebus emponíus, que reuzinssi a una lihta detó el veçindariu, apencandu a ca uno lu que por dicha radón le correspuondi.

Igualitamenti, porel dichu alchiberu esibiossi otru cuadelnu que componissi de seis fojas papé d´a veinti i, ena úrtima, d´iferentis filmas. Autorizáu de Franciscu Alonsu de Trebehu i Aru, pal repartimientu del selbiciu ordinariu i estraordinariu qu´anualmenti se pasa a la su Rial Majestá  qu´allassi aprebáu pola superentendenzia Prasenzia i d´él resulta que nel 12 d´abril l´añu de 1775, lus señois don Tomás Antoniu de Valençia, ijudalgu, i el licenziáu don Miguel Casillas Picáu, abogáu delus Rialis Consehus, arcaldis d´esti lugal lu s´Oios, don Pedru Alonsu Casillas, ijudalgu, Antoniu dela Torri i Domingu Giralti, regioris, Andrés Giralte Requejo, procuraol síndicu, cun don Miguel Gomis, don Bernaldu Casillas, ijuhdalgu, Franciscu dela Torri i Alonsu Casillas, veçinus d´esti dichu lugal lus Joyus, juramentáus, pasaron a jazel el referíu repartimientu escruiendu a lus nobris i las sus jaciendas i desotras presonas pribilegiás, apencandu a ca veçinu lu que por dicha radón debió pechal empuehtus..

Otru cuadelnu que componissi de seis fojas, escribías nun papé d´a veinti, i ena úrtima d´ellas iferentis filmas del repartimientu de cientus antigus i nobáus que, esti lugal lu s´Oyus, añu a añu, paga a Su Majestá. Dél  resulta que nel 7 d´abril d´esti presenti añu (1776), lus señois don Juan Godinis de Pas, ijudalgu, Franciscu dela Torri, arcaldis, don Franciscu Alonsu Casillas, ijudalgu, Andrés Hernandis, Lorenzu Arroiu Corderu, regioris, i Nicolás de Mora, procuraol síndicu general, con don Alonsu Godinis, ijudalgu, Ventura Alonsu, Poncianu Galbán i Diegu Periañis, juramentáus, veçinus d´esti lugal lu s´Oyus, pasarun a jazel el nomináu repartimientu de cientus antigus i nobáus jaziendu lihta delus sus veçinus i apencandu a ca unu luque poresta radón debían pechal contribuzionis. 

Un cuadelnu del repartimientu del selviciu ordinariu i estraordinariu que  componissi de cincu fojas útilis escribías nun papé d´a veinti i ena úrtima iferentis filmas. D´él resulta que nesti lugal lus Joyus, nel 10 d´abril del presenti añu (1776), lus señoiss don Juan Godinis de Paz, ijudalgu, Franciscu dela Torri, arcaldis, i don Franciscu Alonsu Casillas, ijudalgu, Andrés Ernándis, Lorenzu Arroiu i Corderu, regioris, i Nicolás de Mora, procuraol síndicu, con don Alonsu Godinis, Bentura Alonsu, Poncianu Galbán i Diegu Periáñis, juramentáus, i veçinus d´esti dichu lugal, passarun a jacel el referiu repartimientu del serviziu ordinariu i ehtraordinariu escluiendu d´él lus nobris i las sus jaciendas i demás presonas pribilegiás, calgandu a ca veçinu lu que poresta radón debin pechal emponíus.

Assín mesmu porel dichu arcaldi i escrebanu esibissi, ante mí, otru cuadelnu que compónissi cincu fojas. La primel de papé d´a veinti i las desotras de papé común.  Ena úrtima d´ellas állassi una nota enque dízissi salió a quatru maravedís ca real de cohtas. Oi día 20 de mayu de 1776, cun namás qu´na filma enque dizissi: Aru.

Del repartimientu pala costrución o reificación del puenti de San Feliçis, resulta que nel 15 d´abril d´esti presenti añu (1776), lus señoís Justiçia i Concehu (del lugal delus s´Oyus), abiendu recibíu ordin del señó Entendenti de Ciá Rodrigu pola que prebeníassi se jiziessi dichu repartimientu ena cantiá de 550 ducáus i 20 maravedís, entri lus veçinus d´esti dichu lugal lu s´Oyus, pa dicha costrución o reificación, nel su cumprimientu pasarun a folmal lihta del veçindariu d´esti lugal apencandu a ca uno lu que poresta radón debió pechal. Ena dicha lihta allanssi encruíus don Juan Piñeru, don Pedru Piñeru, don Andrés Casillas, don Pedru Casillas, don Belnardu Casillas, don Tomás de Durán, don Franciscu Francu i don Juan Godinis, que son ijusdalgu. 

Cumu tolu referíu más lalgamenti cohta (nel espedienti del juiciu), i paezi delus cuadelnus de repartimientus, que jazissi mención enesti tehtimoniu i juerunmi esibíus polus referíus Franciscu dela Torri i Franciscu Alonsu Trebehu d´Aru, arcaldi i escrebanu l´Ayuntamentu d´esti lugal lu s´Oyus, en cuyu puel esistían las llavis l´alchibu d´él. Quienis golvierun arrecogel lus citáuss cuadelnus ena folma quelus esibierun. Filmarun aquí el su recibu i en fe dellu yo, el dichu Manuel las´Eras, lu sisnu i filmu nestas cincu fojas. D´él sellu quartu, d´a veinti maravedís. Nesti lugal lu s´Oyus a 25 de setiembri del añu de 1776. Nel testimoniu de verdá, Manuel las´Eras. 

Recibimus lus cuadelnus de repartimientus desti lugal lu s´Oyus que mentanssi nesti tehtimoniu pa efehtu d´evolvel-lus al su alchibu. Lu s´Oyus a 25 de setiembri de l´añu de 1776. Franciscu la Torri. Franciscu Alonsu de Trebehu i Aru.

Autoriás lu s´Oyus mentás.

1766.- Lus señois don Juan Godínez de Paz, ijudalgu, Francisco de la Torre, alcaldis//Don Francisco Alonso Casillas, ijudalgu, Andrés Hernández, Lorenzo Arroyo, regioris//Nicolás de Mora, procuraol síndicu//Don Alonso Godínez, ijudalgu, Ventura Alonso, Ponciano Galván i Diego Periáñez.

1775.- Lus señois don Tomás Antonio de Valencia, ijudalgu, don Miguel Casillas Picado, alcaldis//Don Pedro Alonso Casillas, ijudalgu, Antonio de la Torre i Domingo Giralte, regioris//Andrés Giralte Requejo, procuraol síndicu//Don Miguel Gómez, don Bernardo Casillas, ijusdalgu, Francisco de la Torre i Alonso Casillas.

1776.- Lus señois don Juan Godínez de Paz, ijudalgu, Francisco de la Torre, alcaldis//Don Francisco Alonso Casillas, ijudalgu, Andrés Hernández, Lorenzo Arroyo Cordero, regioris//Nicolás de Mora, procuraol síndicu general//Don Alonso Godínez, ijudalgu, Ventura Alonso, Ponciano Galván i Diego Periáñez//Francisco Alonso de Trebejo y Haro, escrebanu//Don Juan Piñero, don Pedro Piñero, don Andrés Casillas, don Bernardo Casillas, don Pedro Casillas, don Tomás de Durán, don Francisco Franco i don Juan Godínez, ijusdalgu. 

NOTAS

Testu originariu desti autol basáu ena trascrisción propia dela Ejecutoria del preitu litigáu pola hustiçia, regimientu i procuraol síndicu heneral del lugal l´Acebu (Caçris), cunus ijusdalgu de dichu lugal, sobri la negativa déstus úrtimos a pechar contribucionis. Acebu. Caçris. Ijusdalgu 1767-1810. Menesteriu de Curtura. Gobielnu d´Ehpaña. Alchibu dela Rial Chancillería de Vallaolí. Rial de Vallaolí. ES.47186. ARCHV/1.8.1//REGISTRU D´EJECUTORIAS, CAJA 3323,1./1767-10. 

Nota 1. Entó el documentu original apaeci “Hoyos” cumu “el lugar de los Oyos”. En dalgún otru documentu é alcuentráu “L´Oiôs”, “lus Joyus”, “lu Soyus” 

Nota 2. Nel apartáu “Autoriás l´Oyus mentás”, s´a respetáu el castillanu delus nombris delas presonas, pal su mehol recunoçimientu. 

Afotu.- Escrebanu. 

COSINAS DE LA NUESTRA SIERRA 1766-1776. Alchibu del lugal lu s´Oyus (IV)