sábado. 20.04.2024

VIII. Eneiru nu ceu da Serra

Octava entrega du nosu astrónomu de cabeceira M42 que en esta ocasión nus insina a observal u ceu duranti u mes de eneiru. www.sierradigital.es, ofreci nestas minigúias astronómicas en Fala –-gracias Franjo Antúnez--, en inglés--gracias Jakki Cosway-- i en alemán –-gracias Hans Schnyder--. Cun isu queremus leval a Serra mais alá du universu castellanu falanti

ENERO PRIMERA INT Orion
Orion

Aunque en castellanu esté un poicu disimulau pur a evolución da palabra, ENEIRU recibi sei nomi du dios romanu JANO (en latín, Januarius), u que en otrus idiomas é mais evidenti, cumu nu inglés (January) o u alemán (Januar).

Esti mes a nosa mirá se vai a concentral na zona sur, pero antis queru recordal, pur si a hora y u día estuveran nublaus, u que ya vimus nu primel capítulu desta seri, que u aspectu du ceu se repetirá un-a semana mais tardi, aunque media hora antis. Vamus alá

Día 1, as doci da noiti. A constelación mais impresionanti está ante nos: Orión (cap.17), chamá tamen u Giganti, u Cazadol o u Central, chea de estrelas magníficas: a colorá BETELGEUSE (a axila du Central), pegá a Vía Láctea, a un poicu mais de 3 palmus sobre Coria; a blanquecina RIGEL (perna izquerda du Central), a un-s 2 palmus sobre Huélaga; BELLATRIX (a mullel guerreira), a un poicu menus de 3 palmus sobre Casas de Don Gómez; i entre esti i Coria están SAIPH (a espá), a un-s 2 palmus, i u CINTURÓN, formau de abaju a arriba pur ALNITAK (u cintu), ALNILAN (a ristri de perlas) y MINTAKA (u cinturón), to el a un-a altura de un-s 2 palmus i mediu. Pero ademais Orión ten duas nebulosas famosas, aunque a simpli vista nus aparezcan solu un-as manchas, a CABEZA DE CABALU (NGC 2024), un poicu por debajo de Alnitak, y a GRAN NEBULOSA DE ORION (m42), pur debaju du Cinturón y un poicu a izquerda de Casas de Don Gómez.

A Canis Major, u Can Maior (cap.16), perteneci a estrela mais brillante du filmamentu, tamen pegá a Vía Láctea, SIRIUS (centelleanti, abrasadol), un palmu y mediu a izquerda de Coria; sobre esta y a misma altura, MIRZAM (u heraldu); WEZN (u pesu), a un poicu menus de un palmu y cerca da parti dereita de Calzadilla, y finalmenti, a misma altura, pero entre Calzadilla y Coria, ADHARA (as vírgenes).

Pur esta zona temus tamen otras duas pequenas constelacions: Columba, A Paloma (cap.21), con PHAET (da palabra “terra”) y WEZN (u pesu), ambas hacia a izquerda de Casas de Don Gómez, y a un-a altura de un-s tres cuartus de palmu (toas estas, es están mais cerca du horizonti, podin sel vistas milhol a un-a hora mais tardia), y Lepus a Lebri (cap.21), cun ARNEB ( a lebri) a un poicu mais de un palmu y mediu sobre Casas de Don Gómez, y NIHAL (us camellus que apagan a sedi), a un poicu menus i a dereita da sua compañeira.

Y otra ve, ¡feli i mais justu 2014!.

VIII. Eneiru nu ceu da Serra