Fai dúas semanas empecí a falar do Brasil, do namorau i fascinau que estó ei daquela inmensa terra i das súas xentis. Pero, como tó, o Brasil ten os seis clarus i os seis escurus. I un dos seis laus escurus é o racismu.
Foi noticia estis días a solidaridai que provocó en tó o mundu o futbolista brasileiru do Barcelona Dani Alves ao comer con rabia un plátanu que le había lanzau un retrasau social pa chamale monu por ser mulatu. Entre as persoas educás i no mundu actual o racismu non ten cabía, pero mutas vedis a solidaridai solu se mostra con persoas famosas o adiñeirás.
Ei en Brasil percibí racismu, racismu inclusu entre os propius negrus, porque os máis clarus desprecian i renegan dos máis escurus. Unha vé unha camareira dun hotel ondi me hospedaba me recomendaba que non fose por tais zonas o por tais praias, porque estaban cheas de “pretas putas” i “pretos ladrões”. Ei abrí os ollus i le dixi: “Mas você que é ? Se olhe no espelho!” ao que ela me respondeu mirándose no espellu da recepción: “Ah, não, eu não sou preta, graças a Deus eu sou mulata!”
Coñocí unha muller mui negra i mui linda que traballaba nun bar na zona histórica de Salvador de Bahía, no Pelourinho, chamau este bar co literariu nomi de A Cantina da Lúa. A muller se chamaba Rosinha. Acabamos ficéndomus amigus i falandu de mutas coisas cuandu acababa o sei traballu no bar. Ela tiña dois fillus dun homi francés i estaba toa orgullosa de que seis fillus fosin máis brancus de pel que ela, sobre tó a súa filla, que era mulata clara con ollus clarus, unha preciosidai. Dentro das apreturas da vía, ela estaba felí porque os seis fillus padecerían menus discriminación que ela, poerían chegar máis altu, ó polo menus non las farían pasar tan duras.
Coñocí tamén un deputau baianu de esquerdas, nacíu en Galicia de padris galegus, que tuvu a fortuna de casarse cunha muller negra que era arquitecta, unha muller guapa, culta i ben formá academicamente. Pois non poicus familiaris i amigus da colonia galega de lá non le perdonorin que se hubesi casau cunha muller de color. Non gustó que buscase unha negra pa casal, as negras están ben pó que están, pero pa ná seriu, pensaban aquelis galegus. Ei escutí como mutus galegus de lá distinguían os seis fillus entri “españois”, os nacíus en España, i “monos”, os nacíus en Brasil. Ei vi como o racismu existi con muta forza como produtu da máis lixosa ignorancia.
Por isu que tó o mundu de ben se solidarizó – i ben feitu – con Dani Alves, internacional con Brasil i futbolista millonariu, cuandu alguén se quixu burlar da color da súa pel, pero mui poicus o ficeron cuandu aos poicus días un xogador africanu negru dun equipu humildi foi tamén obxectu de burlas racistas. En Brasil i ondi sea, se un negru ten a carteira chea mui poicus se van atrever a insultalo, pero se a ten vacía... entoncis vai a ter problemas con algúns malnacíus, i en Brasil, como na maioría dos países multirraciais (e plurirracistas) os negrus soen estar na camá máis baixa da pirámide socioeconómica, aínda que en Brasil hai alguén máis por baixu do negru: o indiu.
A miña amiga Rosinha me contó un día que cuandu ela era pequena soñaba que se despertaba i ia non era negra nin tiña o pelu rizu, porque pa ela ser negra filla de negrus, polo normal de clasi baixa, era unha cru, un estigma social. Se contentaría con ser algu máis clariña i por isu estaba tan contenta de que fillus non fosin ia tan negrus i -me dixu unha vé- ao mellor un día tenría netus practicamenti brancus.
Na República Sudafricana Nelson Mandela acabó teoricamenti co racismu i co appartheid: os negrus ia podin dir ás praias, aos restaurantis, nos autobusis, ás escolas etc., dos brancus, ia podin vivir nos barrius que antis eran exclusivus dos brancus... pero aínda non o fain. I non o fain porque centus de anus de appartheid non se borran de golpi, é precisu muta escola, muta pedagoxía social, muta convivencia, máis igualdai económica, as mesmas oportunidais pa tós i algu de tempu.
En certa maneira, o racismu pola pel me recorda mutu ao racismu pola lingua. En Galicia, por exemplu, ia podemus ficer os testamentus en galegu, as hipotecas en galegu, declarar nun xuíciu en galegu etc., pero a xenti do común aínda non se atrevi a felo, ten meu a que alguén le diga que non é válidu un documentu, que le chamin a atención por usar o galegu en sitius “importantis” ó algu asina. Son centus de anus de represión do galegu i agó que podemus usalo en toas partis aínda hai muta xenti que non o acaba de crer porque aínda pensa que o galegu é inferior ao castelán. Fai falta escola, pedagoxía social, exemplus sociais i normalidai.
Pero nesti traballu de acabar co racismu lingüísticu mos pasa o mesmiñu que co racismu social porque hai dois grupus de persoas que entorpecen o progresu: por un lau os racistas, os supremacistas, os que sempris tuveron o poder e se considerorin por cima de nós, porque non querin perder os seis privilexius, a xenti poderosa en Galicia (o en Bretaña, o en Gales o en mutas partes máis) que renega do idioma autóctono da súa terra i le ten alerxia, xente á que le molesta a mera existencia da lingua galega porque pensa que é un atrasu; i por oitru lau os propius galegus, aos que marcorin con ferru como aos potrus pero nos cerebros i nos corazóns, que renegan de si mesmus, que querin paracer o menus galegus posiblis, algo que en Galicia algúns chamamus "complexo de Michael Jackson".
Fixeivus se está metíu istu no cerebru das clasis i comunidais secularmenti oprimías que un amigu mei me contaba fai poicu que sei padri, que nunca faló castelán porque sempris faló en galegu, agó ten alzéimer i ia non coñoci a naidi, peru cuandu se le acerca un méicu con bata branca ó unha persoa con traxi i corbata se dirixi a elis en castelán... unha lingua que nunca faló nin fala. Non recoñoci fillus nin netus, pero en cuantu recoñoci unha persoa “principal” pola aparencia, intenta falar a lingua “principal”. Miña amiga brasileira Merineidi Santos me contó algo pareciu da súa güela: con alzhéimer avanzau, ia non sabi nin comer, pero cuandu se cruza cun brancu, aínda que sea un meninu, baixa a cabeza i fai algu parecíu a unha humillanti reverencia.
O racismu, do tipu que sea, marca as persoas pa toa a vía. Por isu pensu que mutu ten que avanzar aínda a humanidai nesti tipu de comportamentus, porque o que se coci en Europa non vai precisamente polo bo camiñu.
Este diario lo hacemos todos. Contribuye a su mantenimiento
ING Direct - Sierra de Gata Digital
Nº CC ES 80 1465 010099 1900183481